Κύρος , ο γιός του Καμβύση, είχε καταστρέψει την αυτοκρατορία του Αστυάγη, του Κυαξάρη και η δύναμη της Περσίας αυξανόταν σταθερά. Αυτό έδωσε στον Κροίσο στροφή για φροντίδα κι΄αναρωτήθηκε, αν ήταν σε θέση να σταματήσει με κάποιον τρόπο την εξάπλωση των Περσών πριν ακόμα γίνουν πιο ισχυροί. Με αυτές τις σκέψεις προτίμησε να αφήσει την απόφαση στους χρησμούς και έστειλε στους Δελφούς, στις ΄Αβες της Φωκίδας, στη Δωδώνη, στα μαντεία του Αμφιάραου,του Τροφώνιου και στις Βραγχίδες στη Μίλητο.
Αυτά ήταν τα ελληνικά μαντεία που συμβουλεύτηκε, αλλά έστειλε άνδρες του και στο μαντείο του ΄Αμμωνα, στη Λιβύη. Σκοπός του ήταν να ελέγξει τη σοφία των χρησμών , που αν αποδείκνυαν ότι κατείχαν την αλήθεια, θα τους ρωτούσε ξανά για το αν θα έπρεπε να ξεκινήσει έναν πόλεμο εναντίον της Περσίας.
Οι Λυδοί που στάλθηκαν από τον Κροίσο, για να ελέγξουν την αξιοπιστία των χρησμών, είχαν τις ακόλουθες οδηγίες. Την εκατοστή μέρα, υπολογίζοντας από τη μέρα που θα έφευγαν από τις Σάρδεις, έπρεπε να ρωτήσουν τους μύστες τι έκανε εκείνη τη στιγμή ο Κροίσος, γιός του Αλυάττη και βασιλιάς της Λυδίας. Η απάντηση κάθε μαντείου έπρεπε να γραφτεί και να μεταφερθεί πίσω στις Σάρδεις. Κανείς απ΄΄ο τους άλλους χρησμούς δεν διασώθηκε ως σήμερα, εκτός από αυτό των Δελφών . εκεί, μόλις μπήκαν οι Λυδοί στον ναό και πριν προλάβουν σχεδόν να τελειώσουν την ερώτησή τους, η Πυρία τους έδωσε, σε εξάμετρο στίχο, την ακόλουθη απάντηση:
Γνωρίζω τον αριθμό των κόκκων της άμμου και το μέγεθος της θάλασσας. Καταλαβαίνω τον κουφό και τον άφωνο ακούω. Μυρίζω χελώνα που ανακατεμένη με αρνίσιο κρές βράζει σε χάλικινη χύτρα. Το καζάνι από κάτω είναι από χαλκό, όπως και το καπάκι.
Οι Λυδοί έγραψαν την απάντηση της Πυθίας και γύρισαν στην πατρίδα τους. ΄Όταν και οι άλλοι απεσταλμένοι έφτασαν με τις απαντήσεις που είχαν λάβει, ο Κροίσος άνοιξε τους παπύρους και διάβασε το περιεχόμενο. Κανείς δεν του έκανε εντύπωση εκτός από αυτόν που περιείχε την απάντηση των Δελφών. Τον δέχτηκε με βαθύ σεβασμό και θεώρησε ότι το μαντείο των Δελφών ήταν το μοναδικό γνήσιο στον κόσμο, γιατί είχε καταφέρει να βρει αυτό που έκανε. Πράγματι, αφού ξεκίνησαν οι απεσταλμένοι του, ο Κροίσος σκέφτηκε κάτι που κανείς δεν θα μπορούσε να μαντέψει. Προσέχοντας να μην κάνει λάθος στη μέρα, τεμάχισε με τα ίδια του τα χέρια μια χελώνα κι ένα αρνί και τα έβαλε να βράσουν μαζί σε ένα χάλικινο καζάνι με χάλκινο καπάκι.
Αυτά για την απάντηση από τους Δελφούς. ΄Οσο για τον χρησμό του Αμφιάραου, δεν έχει καταγραφεί η απάντηση που πήραν οι Λυδοί, όταν έκαναν τις καθιερωμένες ιεροτελετίες. Το μόνο που μπορώ να πώ είναι ότι ο Κροίσος έκρινε ότι αυτό το μαντείο κατέχει την αλήθεια.
Ο Κροίσος αποφάσισε τότε να πρσπαθήσει να κερδίσει την εύνοια του Απόλλωνα, θεού των Δελφών με μια μεγαλειώδη θυσία. Θυσίασε τρεις χιλιάδες, από κάθε είδος σφαγίων. Έριξε σε μια τεράστια φωτιά διάφορα πολύτιμα αντικείμενα, όπως κρεβάτια επιστρωμένα με ασήμι ή χρυσό, χρυσές κούπες, πορφυρά ρούχα και χιτώνες, ελπίζοντας ότι θα κερδίσει έτσι την εύνοια του θεού. Παράλληλα έβγαλε ένα διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο όλοι οι Λυδοί έπρεπε να κάνουν μια θυσία, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του. Μετά από αυτή την τελετή, έλιωσε τεράστια ποσότητα χρυσού σε εκατόν δέκαεπτά ράβδους , τα μεγαλύτερα με μήκος έξι παλάμες και τα μικρότερα με πλάτος τρεις και ύψος μία. Τέσσερις ράβδοι ήταν από καθαρό χρυσάφι και ζύγιζαν περίπου δυόμισι τάλαντα. Οι άλλοι ήταν από λευκό χρυσό και ζύγιζαν δύο τάλαντα. Διέταξε ακόμα να φτιάξουν από καθαρό χρυσό ένα ομοίωμα λιονταριού, που ζύγιζε δέκα τάλαντα. Αυτό το άγαλμα, όταν κάηκε το μαντείο των Δελφών, έπεσε από τους πλίθους που αποτελούσαν τη βάση του και βρίσκεται σήμερα μέσα στον Κορινθιακό θησαυρό.Στην πυρκαγιά αυτή έχασε τριάμισι τάλαντα του βάρους του και σήμερα ζυγίζει μόνο εξήμισι τάλαντα.
Ο Κροίσος δεν σταμάτησε εκεί τις προσφορές του στο μαντείο των Δελφών.΄Εστειλε ακόμα δύο τεράστιους κρατήρες από χρυσό, που τοθετήθηκε στη δεξιά μεριά της εισόδου του ναού κι έναν ασημένιο, στα αριστερά. Αυτά μετακινήθηκαν επίσης την εποχή της πυρκαγιάς και το χρυσό , που ζυγίζει τεσσερεσήμισι τάλαντα και δώδεκα μνες, βρίσκεται τώρα στο θησαυρό των Κλαζομενών, ενώ το ασημένιο που χωράει 600 αμφορείς, είναι στη γωνιά του πρόναου. Η χωρητικότητά του είναι γνωστή , επειδή οι ιερείς το χρησιμοποιούν για να αναμειγνύουν κρασί στα Θεοφάνεια. Είναι αριστοτεχνικά φτιαγμένο και πιστεύω ότι οι ιερείς των Δελφών έχουν δίκιο να το θεωρούν έργο του Θεοδώρου από τη Σάμο. Ακόμα ο Κροίσος έστειλε τέσσερα ασημένια πιθάρια που βρίσκονται στον Κορινθιακό θησαυρό και δύο περιρραντήρια, ένα χρυσό και ένα ασημένιο. Το χρυσό έχει το όνομα των Λακεδαιμονίων χαραγμένο επάνω και ισχυρίζονται ότι αυτοί το πρόσφεραν. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο Κροίσος το πρόσφερε μαζί με τα άλλα και κάποιος ιερέας- γνωρίζω το όνομά του αλλά δεν θα το αναφέρω- χάραξε την επιγραφή, για να ευχαριστήσει τους Λακεδαιμονίους. Αλλά παραδέχομαι ότι το αγόρι από τα χέρια του οποίου κυλά το νερό είναι δώρο των Λακεδαιμονίων, όμως κανένα από τα δύο περιρραντήρια δεν ανήκε σ΄αυτούς. Υπήρξαν πολλά ακόμα δώρα όχι τόσο σημαντικά, μεταξύ των οποίων και στρογγυλές ασημένιες λεκάνες. Επίσης δεν πρέπει να παραλείψω ν΄αναφέρω το άγαλμα μιάς γυναίκας, σε χρυσό, ύψους τριών πήχεων που, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ιερέων, ήταν ομοίωμα της γυναίκας που ζύμωνε το ψωμί του Κροίσου. Επιπλέον έστειλε και όλα τα περιδέραια και τις ζώνες της γυναίκας του.
Αυτά, λοπόν, ήταν τα αφιερώματα που έστειλε ο Κροίσος στους Δελφούς. Στο μαντείο του Αμφιάραου, του οποίου γνώριζε τη γενναιότητα και την κακοτυχία του, έστειλε μια ασπίδα από ατόφιο χρυσό και ένα δόρυ, του οποίου και το κοντάρι και η αιχμή ήταν ολόχρυσα. Τα δύο αυτά αφιερώματα υπήρχαν ακόμα στη Θήβα, στην εποχή μου, στο ναό του Ισμηνίου Απόλλωνα.
Οι απεσταλμένοι που έφεραν τα δώρα των Λυδών στους ναούς είχαν οδηγίες από τον Κροίσο να ρωτήσουν, αν έπρεπε να ξεκινήσει την εκστρατεία ενάντια στους Πέρσες και αν ήταν αναγκαίο να ενισχύσει τις δυνάμεις του με κάποια συμμαχία. Φτάνοντας αυτοί στον προορισμό τους, πρόσφεραν τα δώρα κι έθεσαν το ερώτημα ως εξής: «Ο Κροίσος, βασιλιάς των Λυδών και άλλων λαών, αφού πείστηκε ότι αυτά είναι τα μοναδικά αληθινά μαντεία στον κόσμο, σας πρόσφερε δώρα αντάξια των χρησμών σας και τώρα σας ρωτά, αν θα έπρεπε να εκστρατεύσει ενάντια στους Πέρσες κι αν ήταν φρόνιμο να συνάψει κάποια συμμαχία». Σ΄αυτή την ερώτηση, τα δύο μαντεία έδωσαν παρόμοιες απαντήσεις. Πρόβλεψαν ότι, αν ο Κροίσος έκανε επίθεση στους Πέρσες , θα καταστρεφόταν μια μεγάλη αυτοκρατορία και τον συμβούλεψαν να βρει ανάμεσα στους ΄Ελληνες του ισχυρότερους και να συμμαχήσει μαζί τους.
Ο Κροίσος ενθουσιάστηκε όταν άκουσε τους χρησμούς και ήταν πιά απόλυτα σίγουρος ότι θα κατατρόπωνε τις δυνάμεις του Κύρου. Για να εκφράσει την ικανοποίησή του έστειλε ένα ακόμα δώρο στους Δελφούς, δύο χρυσούς στατήρες για κάθε ιερέα, αφού πληροφορήθηκε πρώτα πόσοι υπήρχαν. Οι ιερείς των Δελφών σε αντάλλαγμα, παραχώρησαν στον Κροίσο και στους Λυδούς το δικαίωμα, να θεωρούνται για πάντα πολίτες των Δελφών, να εξαιρεθούν από τους φόρους, να τους δώσουν μπροστινά καθίσματα στις δημόσιες τελετές και προτεραιότητα πρόσβασης στο μαντείο.
Αφού ο Κροίσος έδωσε τα δώρα του στους ιερείς των Δελφών , συμβουλεύτηκε το μαντείο για Τρίτη φορά, γιατί μια απάντησή του βγήκε αληθινή τον έκανε άπληστο για περισσότερες. Αυτή τη φορά, ρώτησε αν η βασιλεία του θα ήταν μακρόχρονη. Η Πυθία απάντησε :
΄Όταν έρθει η μέρα που ένα μουλάρι θα καθίσει στον θρόνο των Μήδων, τότε παραχαϊδεμένε Λυδέ, από τη χαλικοστρωμένη ΄Ερμο φύγε, χωρίς καθυστέρηση και μην το θεωρήσεις ντροπή να φανείς δειλός.
Περισσότερη χαρά έδωσε στον Κροίσο αυτή η απάντηση απ΄οτιδήποτε άλλο είχε ακούσει. Γιατί το θεωρούσε, απίθανο να γίνει ένα μουλάρι1 βασιλιάς των Μήδων κι΄αυτό σήμαινε ότι ο ίδιος και η δυναστεία του θα έμεναν στην εξουσία για πάντα…
Ηροδότου Ιστορία , απόδοση στη νέα ελληνική, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ
1.Το μουλάρι ήταν ο Κύρος· γιατί γεννήθηκε από γονείς που δεν ανήκαν στο ίδιο έθνος, από μητέρα ανώτερη κι από πατέρα κατώτερο. Δηλαδή, η πρώτη ήταν γυναίκα της Μηδίας και θυγατέρα του Αστυάγη, του βασιλιά των Μήδων, ενώ ο άλλος ήταν Πέρσης και υπήκοός τους και, όντας κατώτερος σ’ όλα τα πάντα, παντρεύτηκε και ζούσε με την αφέντρα του.Η κατάληξη του Κροίσου, όμως, είναι μιά άλλη ιστορία που θα την αφηγηθούμε αργότερα.
