Της Εύης Αυλογιάρη*
Στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για τα Δάνεια σε Ελβετικό Φράγκο που έγινε στο Λονδίνο στις 9/9/2015 από την Ευρωπαϊκή Νομική Επιτροπή για τα δικαιώματα των Καταναλωτών έγινε κοινά αποδεκτό ότι τα δάνεια σε συνάλλαγμα εμπεριέχουν «Παράγωγα Προϊόντα» συνδεδεμένα με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ως εκ τούτου έπρεπε να ισχύσουν οι κανόνες και προϋποθέσεις του νόμου περί επενδυτικών προϊόντων (MiDIF) και όχι αυτοί των στεγαστικών δανείων. Στον ίδιο χαρακτηρισμό, για πρώτη φορά, καταλήγει και η πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου της Ισπανίας (2015). Τελικό συμπέρασμα του συνεδρίου η ανάγκη σύστασης Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διερεύνηση της αληθινής φύσης των προϊόντων που εμπεριέχουν παράγωγα συμβόλαια, όπως αυτά των δανείων σε ελβετικά φράγκα.
Η έννοια του δανείου, προσδιορίζεται αποκλειστικά και μόνο από τον Αστικό μας Κώδικα, στο άρθρο 806. Δηλαδή, η Τράπεζα δανείζει ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο και ο δανειολήπτης επιστρέφει το κεφάλαιο συν τους τόκους. Ο τόκος δηλαδή είναι το μόνο νόμιμο αντάλλαγμα που δικαιούται να λάβει ως κέρδος η τράπεζα για το δανεισμό του κεφαλαίου. Για το λόγο αυτό άλλωστε ο δανειολήπτης ενδιαφέρεται για το επιτόκιο γιατί αυτό καθορίζει το κόστος του δανείου.
Τα δάνεια όμως σε ελβετικό φράγκο, τα οποία δόθηκαν σε έλληνες πολίτες, οι οποίοι θα αγόραζαν σπίτι στην Ελλάδα και θα αποπλήρωναν το δάνειο με τα εισοδήματά τους που προέρχονται από την εργασία τους στην Ελλάδα, είναι εντελώς διαφορετικά προιόντα και όχι δάνεια. Ο δανειολήπτης δεν επιστρέφει το κεφάλαιο που πραγματικά πήρε, άλλα ένα διαφορετικό κεφάλαιο, το οποίο μεταβάλλεται και γίνεται ορισμένο μόνο με τη λήξη του δανείου (όπως στα παράγωγα), καθόσον αυτό επηρεάζεται από τις συναλλαγματικές διαφορές. Ο δανειολήπτης ουσιαστικά έχει υπογράψει μια σύμβαση παραγώγου όσον αφορά την επιστροφή του δανεισθέντος κεφαλαίου.
Τα στεγαστικά δάνεια έχουν αποκλειστικό σκοπό το «Στεγάζειν» και όχι το «Επενδύειν» ή το «Επιχειρείν» ή το «Κερδοσκοπείν». Το δικαίωμα αυτό είναι ιερό, προστατεύεται από το Σύνταγμα και η πολιτεία για το λόγο αυτό δεν αφήνει ανεξέλεγκτο το επιτόκιο στα δάνεια αυτά. Αντίθετα στα καταναλωτικά δάνεια, το επιτόκιο είναι ελεύθερο.
Για ποιο λόγο λοιπόν οι Τράπεζες δημιούργησαν και προώθησαν τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, αφού κανείς Έλληνας δεν είχε ανάγκη από κεφάλαιο σε ελβετικό φράγκο στην Ελλάδα; Γιατί είχαν χαμηλότερο επιτόκιο! Γιατί η ανταλλαγή νομίσματος ήταν ένας τρόπος να μειωθεί το επιτόκιο! Αυτό δημιουργούσε χαμηλότερο κόστος στο δάνειο, άρα χαμηλότερη δόση, άρα πιο προσιτό δανεισμό και χορήγηση περισσότερων δανείων! Αυτός ο τρόπος όμως, έχει άλλο όνομα, άλλη φύση , άλλα χαρακτηριστικά , άλλους κανόνες και φυσικά άλλους κινδύνους σε σχέση με τα Στεγαστικά Δάνεια όπως τα ξέρουμε.
Κάθε νόμισμα έχει και το δικό του επιτόκιο, με βάσει το οποίο καθορίζεται και το κόστος δανεισμού. Το ευρώ π.χ. έχει το επιτόκιο Euribor και το ελβετικό φράγκο το LIBOR. Tα τελευταία χρόνια τα τραπεζικά ιδρύματα δημιούργησαν τεχνικές μείωσης του κόστους του δανείου, που αφορούν ουσιαστικά την μείωση του επιτοκίου, γιατί όπως προείπα το επιτόκιο καθορίζει το κόστος του δανείου. Πώς λοιπόν μπορούμε να μειώσουμε το κόστος του δανείου; Μειώνοντας το επιτόκιο (interest reduction-συμφωνία περιορισμού δανειακού κόστους). Πώς μειώνουμε το επιτόκιο; Επιλέγοντας ένα νόμισμα που έχει χαμηλότερο επιτόκιο από το νόμισμα που έχουμε ανάγκη για δανεισμό.
H τεχνική της μείωσης του επιτοκίου γίνεται λοιπόν με την ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ (SWAP) ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΘΕΝΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΕΥΡΩ, ΜΕ ΤΟ ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟ ΝΕΟ ΔΑΝΕΙΣΘΕΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕ ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΦΡΑΓΚΟ. Με τον τρόπο αυτό ΑΝΤΑΛΛΑΣΣΟΝΤΑΙ και τα ΕΠΙΤΟΚΙΑ, δηλαδή το Euribor ανταλλάσσεται με το Libor. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται χαμηλότερο επιτόκιο (εκείνη την εποχή 2006-7 που δόθηκαν τα περισσότερα δάνεια, το Libor ήταν περίπου 2 μονάδες χαμηλότερο από το Euribor). Αλλά αυτό είναι η μία πλευρά της ιστορίας, από την άλλη υπάρχει μεγάλος συναλλαγματικός κίνδυνος από τις διακυμάνσεις της ισοτιμίας , με αποτέλεσμα να έχουμε μεγάλες διαφορές στο κεφάλαιο που πρέπει να επιστραφεί, ιδίως όταν δεν υπάρχει προστασία κεφαλαίου από πρόγραμμα hedging.
Είναι γεγονός ότι μέχρι το 2006, οι Τράπεζες πρότειναν την τεχνική αυτή μείωσης του κόστους του δανείου με την ανταλλαγή νομίσματος και επιτοκίου, α) μόνο σε μεγάλες επιχειρήσεις, β) μόνο για δάνεια πάνω από 500.000,00 ευρώ, γ) μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα αποπληρωμής δανείου, δ) ο τίτλος στη σύμβαση ήταν αυτός της ανταλλαγής νομίσματος και επιτοκίου, δηλαδή με την πραγματική της νομική φύση και ε) ενημέρωναν τις επιχειρήσεις σύμφωνα με τους κανόνες των επενδυτικών προιόντων.
Το προϊόν αυτό το σχεδίασαν και το προώθησαν, εξειδικευμένα στελέχη της Διεύθυνσης Διεθνών Κεφαλαιαγορών των Τραπεζών, το ενσωμάτωσαν στον τομέα «Τραπεζική Επιχειρήσεων» και το χαρακτήρισαν «ΣΥΝΘΕΤΟ ΠΡΟΙΟΝ ΠΟΥ ΕΜΠΕΡΙΕΧΕΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ», όπως ρητά αναφέρεται στο ενημερωτικό φυλλάδιο της «EUROBANK ΜΕΛΛΟΝ-ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ- Τραπεζική επιχειρήσεων» ως σημαντική σημείωση ως εξής: «Tα χρηματοοικονομικά προϊόντα που περιγράφονται στο παρόν έγγραφο είναι συνθετικά προϊόντα που εμπεριέχουν παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Είναι προϊόντα ειδικού τύπου και απευθύνονται σε επιχειρήσεις που διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις, εμπειρία και επαγγελματική, νομική, φορολογική, ή άλλου είδους κατάλληλη υποστήριξη για να προβούν στην αξιολόγηση των συγκεκριμένων προϊόντων και των κινδύνων που συνεπάγονται αυτά. Τα χρηματοοικονομικά προϊόντα που περιγράφονται στο παρόν έντυπο είναι υψηλού κινδύνου».
Τις αντίστοιχες δε συμβάσεις που συνέτασσαν οι Τράπεζες, τις τιτλοφορούσαν με την αληθινή τους φύση , δηλαδή «ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΡΩ-ΕΛΒΕΤΙΚΑ ΦΡΑΓΚΑ (CROSS CURRENCY SWAP)». Στο δε πληροφοριακό έντυπο για τη συμφωνία μετατροπής, που γνωστή Τράπεζα έδινε στις επιχειρήσεις, αναφέρεται ότι το πληροφοριακό έντυπο συντάχθηκε σύμφωνα με την ΠΔ/ΤΕ 2501/2002 και περιλαμβάνει τα βασικά χαρακτηριστικά του Cross currency swap.
Θυμίζει τίποτε η ως άνω ενημέρωση ή ο τίτλος της σύμβασης σε όσους έχετε πάρει δάνειο σε ελβετικό φράγκο; Σίγουρα όχι! Όλα τα ανωτέρω έως το 2006 ήταν σαφή και ξεκάθαρα από τις Τράπεζες. Και ξαφνικά στο τέλος 2006, αρχές 2007, άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του αλλιώς. Το ως άνω επενδυτικό προϊόν υψηλού ρίσκκου μετονομάστηκε από τις Τράπεζες εν μια νυκτί, από «Σύμβαση Ανταλλαγής» σε «Σύμβαση Στεγαστικού δανείου σε ελβετικό φράγκο».
Δόθηκε δηλαδή με τη μορφή του στεγαστικού δανείου σε χιλιάδες ανυποψίαστους δανειολήπτες, με εσκεμμένη απόκρυψη της αληθινής του φύσης. Με μόνο δέλεαρ το χαμηλό επιτόκιο.
Οι χιλιάδες δανειολήπτες σαφώς έχουν εμπλακεί σε μία καθαρά επενδυτική σύμβαση ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΡΩ-ΕΛΒΕΤΙΚΑ ΦΡΑΓΚΑ (CROSS CURRENCY SWAP) για διάστημα μάλιστα 20-30 χρόνων, χωρίς να το γνωρίζουν και με τραγικές συνέπειες γι’ αυτούς.
Πώς αξιολογείται η συμπεριφορά των Τραπεζών και της εποπτεύουσας Τράπεζας της Ελλάδος και τότε και σήμερα;
Τα συμπεράσματα δικά σας!!!
*Η Εύη Αυλογιάρη, είναι Δικηγόρος-Διαμεσολαβήτρια (www.avlogiari
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου