Κάπτεν Τζέιμς Κουκ – Ο άνθρωπος που ανακάλυψε τη γεωγραφία

Ο Κάπτεν Τζέιμς Κουκ από γιος εργάτη έμελλε να πραγματοποιήσει τρία επικά ταξίδια προς την ανακάλυψη του κόσμου. Αλλά το τρίτο απέβη μοιραίο….

Ακόμα και στο πιο έμπειρο πλήρωμα το μέρος φαινόταν εφιαλτικό. Καθώς το πλοίο διέσχιζε τον ωκεανό τεράστιοι όγκοι πάγου εμφανίζονταν και εξαφανίζονταν μέσα στην ομίχλη. Ήταν βουνά καλυμμένα με χιόνι ή παγόβουνα; Κανείς δεν μπορούσε να πει με βεβαιότητα και κανείς δεν παραπονέθηκε όταν ο καπετάνιος αποφάσισε ότι το ταξίδι αυτό κατά μήκος της πιο απαίσιας ακτής του κόσμου ήταν καιρός να φτάσει στο τέλος του.

Μυθική ήπειρος

Ήταν 6 Φεβρουαρίου 1775, όταν ο κάπτεν Τζέιμς Κουκ απέπλευσε από το καταραμένο αυτό μέρος του νότιου Ατλαντικού και μόλις είχε επιλύσει ένα μυστήριο 2000 ετών. Είχε ξεκινήσει το ταξίδι του με σκοπό να βρει τη χαμένη ήπειρο Terra Australis Incognita, μία ήπειρο που λέγεται ότι είχε το μέγεθος της Ευρώπης και της Ασίας και επεκτεινόταν στο νότιο ημισφαίριο. Είχε φτάσει στο Τέλος του Κόσμου και είχε ανακαλύψει ότι η αλήθεια ήταν πιο περίεργη από όσο είχε φανταστεί.
Σίγουρα, υπήρχαν τεράστιες εκτάσεις γης νότια του Ισημερινού, και ο Κουκ είχε περάσει πολλές εβδομάδες χαρτογραφόντας τις ακτές της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Ακόμα πιο νότια, ο Κουκ είχε ανακαλύψει μία μεγάλη περιοχή πάγων που είχε υποπτευθεί ότι μπορεί να περικύκλωναν μία παγωμένη ήπειρο. Μισό αιώνα μετά, άλλοι εξερευνητές θα έβλεπαν την περιοχή της Ανταρκτικής, αλλά ο Κουκ ήταν ο πρώτος που μπόρεσε φτάσει μέχρι εκείνη την παγωμένη ήπειρο και να ανακαλύψει ότι δεν υπήρχε τίποτα τόσο μεγάλο όσο η Terra Australis Incognita.
Ο Κουκ σε τρεις αποστολές που διήρκεσαν 11 χρόνια ανακάλυψε εκατοντάδες νησιά, γνώρισε φυλές που μέχρι τώρα δεν ήταν γνωστές και σχεδίασε χάρτες με τόση ακρίβεια που για αιώνες έμειναν ανυπέρβλητοι. Η επιστημονική του προσέγγιση οδήγησε σε θεραπεία του σκορβούτου και απέδειξε την αξία των χρονογράφων που χρησιμοποιούνταν για τα ταξίδια. Όπως ανέφερε ένας ανώτερός του «ο Κουκ ήταν ο πιο γνωστός και ο πιο ικανός θαλασσοπόρος που παρήγαγε αυτή ή οποιαδήποτε άλλη χώρα.»
Ο Τζέιμς Κουκ ήταν ο δεύτερος γιος ενός Σκοτσέζου εργάτη και γεννήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 1728 στο Marton-in-Cleveland, στο βόρειο Yorkshire. Στην ηλικία των 16 ετών, είχε ήδη δείξει στην πράξη ότι θα τα πήγαινε καλύτερα από τους γονείς του, καθώς είχε αναλάβει τη διεύθυνση ενός καταστήματος ως μαθητευόμενος, σε ένα παραλιακό χωριό βόρεια του Whitby. Η ιστορία συνεχίζει ως εξής: ένας από τους πελάτες του Κουκ πλήρωσε για τα αγαθά που είχε αγοράσει με ένα παράξενο νόμισμα που επάνω του αναγράφονταν τα γράμματα SSC (South Sea Company – Εταιρεία Νότιας Θάλασσας). Οι εικόνες που έρχονταν στο μυαλό του Κουκ για ανεξερεύνητα μέρη έγιναν έμμονες ιδέες και παραιτήθηκε από το κατάστημα που εργαζόταν και αποφάσισε να σαλπάρει.
Στην ηλικία των 20 είχε διαβάσει όλες τις αναφορές των μεγάλων εξερευνητών όπως του Φράνσις Ντρέικ, είχε δηλώσει εθελοντής για το Βασιλικό Ναυτικό και ήταν μέλος πληρώματος κατά τον Εφταετή Πόλεμο κατά της Γαλλίας. Επίσης, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη χαρτογράφηση του ποταμού St. Lawrence στον Καναδά, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο στα αγγλικά πλοία να πλεύσουν ασφαλή σε θέσεις μάχης κατά του Κεμπέκ, που ήταν υπό γαλλική κατοχή.
Ήταν ένα εντυπωσιακό επίτευγμα που ώθησε το Βρετανικό Ναυτικό να του αναθέσει τη χαρτογράφηση της Νέας Χώρας που ήταν υπό την κατοχή της Βρετανίας. Ενώ διεκπεραίωνε αυτό που του είχε αναθέσει το Βρετανικό Ναυτικό, ο Κουκ έμαθε ότι μία έκλειψη θα λάμβανε χώρα στην περιοχή τον Αύγουστο του 1766. Οι επισταμένες μελέτες του ανακοινώθηκαν στη Royal Society, τον επιστημονικό οργανισμό με το περισσότερο κύρος στον κόσμο. Τώρα, ήταν η σειρά των επιστημόνων να εντυπωσιαστούν από τις ικανότητες του Κουκ – με δραματικές συνέπειες.

Το πιστό αυτό αντίγραφο του πλοίου “Εντέβορ” με το οποίο ο πλοίαρχος Τζέιμς Κουκ περιέπλευσε τον πλανήτη κατασκευάστηκε στην Αυστραλία και λειτουργεί σήμερα ως πλωτό μουσείο.

Ναυτιλιακό επίτευγμα

Οι αστρονόμοι είχαν προβλέψει ότι στις 3 Ιουνίου 1769 ο πλανητής Αφροδίτη θα συναντούσε τον Ήλιο. Οι παρατηρήσεις από τον Ειρηνικό Ωκεανό ήταν απαραίτητες για να μπορέσει να δοθεί ακριβής απάντηση για την έκταση του ηλιακού συστήματος.
Το Βρετανικό Ναυτικό και η Royal Society, όμως, είχαν ένα άλλο κίνητρο για να πραγματοποιηθεί αυτό το ταξίδι στον Ειρηνικό: την ανακάλυψη της Terra Australis Incognita.
Στο πρόσωπο του Κουκ, που τότε ήταν 39 ετών, το Βρετανικό Ναυτικό και η Royal Society είχαν βρει το ιδανικό άτομο που θα εντόπιζε αυτήν την ήπειρο. Τον Αύγουστο του 1768, ξεκίνησε από το Plymouth με το πλοίο Endeavour. Το Endeavour είχε μήκος 30 μέτρα και πλήρωμα περίπου 100 ατόμων, μαζί με μία ομάδα επιστημόνων, και ξεκίνησε το ταξίδι του προς την Ταϊτή, που βρισκόταν στα μέσα του Ειρηνικού Ωκεανού, με σκοπό να παρατηρήσει την έκλειψη της Αφροδίτης και στη συνέχεια να κατευθυνθεί νότια, προς ανεύρεση της Terra Australis Incognita.
Μετά από εφτά μήνες στη θάλασσα, ο Κουκ έφτασε στην Ταϊτή. Παρατήρησε την έκλειψη της Αφροδίτης, έκανε χαρτογράφηση του νησιού και στη συνέχισε το ταξίδι του προς το νότο.
Μετά από ένα μήνα περίπου, προσπαθώντας να βρει την ήπειρο, ο Κουκ κατέθεσε τα όπλα. Δεν έβλεπε τίποτα εκτός από ωκεανό. Αλλά, αντί για να πάρει το δρόμο του γυρισμού ο Κουκ κατευθύνθηκε προς βορρά. Ένα μήνα αργότερα συνάντησε τη σημερινή Νέα Ζηλανδία, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν μπορέσει να την εντοπίσουν άλλοι δυτικοί εξερευνητές. Ο Γερμανός εξερευνητής Άμπελ Τάσμαν είχε φτάσει εκεί το 1642, αλλά νόμιζε ότι ήταν τμήμα της σημερινής Αυστραλίας. Ο Κουκ απέδειξε ότι ο Τάσμαν είχε άδικο, περνώντας πολλούν μήνες εξερευνώντας και χαρτογραφόντας αυτό που έμελλε να είναι δύο διαφορετικά νησιά.
Τον Ιούλιο του 1771 ο Κουκ επέστρεψε στην πατρίδα του. Μετά από λίγες εβδομάδες έμαθε ότι έπρεπε να φύγει για μία ακόμη απαιτητική αποστολή. Έπρεπε να ανακαλύψει νέα γη για τη Μ. Βρετανία και να πραγματοποιήσει σημαντικές επιστημονικές έρευνες.
Ο Κουκ έπρεπε επίσης να προβεί σε ελέγχους σε τέσσερις διαφορετικές εκδόσεις ενός μεγάλου ναυτιλιακού επιτεύγματος: του χρονομέτρου. Με το χρονόμετρο οι ναυτικοί είχαν τη δυνατότητα να χρονομετρούν με ακρίβεια το χρόνο που διαρκούσε κάθε ταξίδι τους και με αυτόν τον τρόπο να υπολογίζουν τη θέση τους. Για άλλη μία φορά ο θρύλος της της Terra Australis Incognita έγινε έμμονη ιδέα στο μυαλό του Κουκ. Αυτή τη φορά θα πήγαινε ακόμη πιο νότια για να τη βρει.

Φόρος τιμής από το βασιλιά

Τον Ιανουάριο του 1773, πέντε μήνες μετά τον απόπλου του Κουκ, το νέο του πλοίο Resolution, που συνοδευόταν από το βασιλικό πλοίο Adventure, είχε καταφέρει να φτάσει πιο νότιο από όσο είχε ποτέ πάει κανείς – διέσχιζε τον Ανταρκτικό Κύκλο. Είχαν εντοπίσει μεγάλα παγόβουνα, μάζες πάγου, αλλά πουθενά τη θρυλική ήπειρο.
Όταν επέστρεψαν στη Μ. Βρετανία τον Ιούλιο του 1775, ο Κουκ και το πλήρωμά του είχαν εξερευνήσει το μεγαλύτερο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού – κανείς δεν είχε φτάσει μέχρι εκεί: στον Τροπικό του Αιγόκερου, στο Νησί του Πάσχα και ακόμη παραπέρα. Ο Κουκ είχε αποδείξει την αξία τον αντισκορβουτικών μέτρων, σώζοντας τις ζωές των μελλοντικών ναυτικών. Είχε, επίσης, αποδείξει την ακρίβεια του χρονομέτρου.
Το δεύτερο ταξίδι του Κουκ είχε γνώρισε μεγάλη δόξα. Σε ανταπόδοση αυτής της μεγάλης προσφοράς του προς την πατρίδα, προβιβάσθηκε από υποπλοίαρχο σε πλοίαρχο από το βασιλιά Γεώργιο τον Γ’.
Σύντομα όμως, ο Κουκ έπλαθε στο μυαλό του κρυφά σχέδια για το τρίτο του ταξίδι,˙ αυτή τη φορά ήθελε να βρει ένα πιο σύντομο δρόμο από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό Ωκεανό, που δεν θα χρειαζόταν να περάσει από το Cape Horn. To Βρετανικό Ναυτικό όταν έμαθε το σχέδιο του Κουκ σχεδιάσε δύο διαδρομές: η μία ήταν από τον Ατλαντικό Ωκεανό και η άλλη από τον Ειρηνικό. Ο Κουκ δεν μπορούσε να αντισταθεί στην πρόκληση και συμφώνησε να πλεύσει με το Resolution προς τον Ειρηνικό.
Το ταξίδι έμελλε να διαρκέσει αρκετά. Στην αποστολή φαινόταν ότι δεν πήγαινε κάτι από την αρχή. Ο Κουκ είχε ήδη αργοπορήσει να ξεκινήσει το ταξίδι του δύο μήνες όταν το Resolution απέπλευσε.
Ο Κουκ βρισκόταν ήδη 10 μήνες εκτός προγραμματισμού και αποφάσισε να πλεύσει προς βορρά. Τον Ιανουάριο του 1778 έκανε άλλη μία σημαντική ανακάλυψη: τα νησιά της Χαβάη. Το πλήρωμα του Κουκ ήταν το πρώτο που έφτανε εκεί και το περίμενε μία θερμή υποδοχή. Ήδη, όμως, ο Κουκ γνώριζε ότι είχε καθυστερήσει και ξεκίνησε και πάλι μετά από πέντε εβδομάδες το ταξίδι του προς αναζήτηση του δρόμου εκείνου που θα τον οδηγούσε στο πέρασμα.

Στα όρια…

Τους επόμενους δύο μήνες, ο Κουκ είχε φτάσει πολύ κοντά στο Νότιο Πόλο. Ο χρόνος που τελείωνε και τα μεγάλα παγόβουνα που του έκλειναν το δρόμο, τον έκαναν να αποφασίσει να περάσει το χειμώνα του στη Χαβάη.
Αρχικά, όλα φαίνονταν καλά: ο Κουκ έγινε δεκτός στη Χαβάι σαν θεός. Αλλά προς τα τέλη Ιανουαρίου αποφάσισε ότι έπρεπε να γυρίσει στην πατρίδα του. Τέσσερις μέρες μόλις μετά τον απόπλου από τη Χαβάη, το Resolution έχασε τον πρωραίο ιστό του και ο Κουκ αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Χαβάη.
Καθώς το Resolution ήταν υπό επισκευή, μία από τις βάρκες του εξαφανίστηκε. Ο Κουκ μαζί με μέλη του πληρώματος, επιτέθηκαν σε μία φυλή ιθαγενών που τη θεωρούσαν υπεύθυνη για την κλοπή, γεγονός που απέβη μοιραίο. Ο Κουκ ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου.
Τα νέα του θανάτου του Τζέιμς Κουκ έκαναν περίπου ένα χρόνο μέχρι να φτάσουν στην Αγγλία. Διακόσια χρόνια μετά το θλιβερό αυτό γεγονός, οι ιστορικοί ακόμα διαφωνούν σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν τον Κουκ να κάνει τόσα λάθη στο τελευταίο του ταξίδι. Η εξάντληση μάλλον είναι η πιο λογική απάντηση.James Cook: Μία σύντομη αλλά περιεκτική βιογραφία του μεγάλου θαλασσοπόρου 

http://www.south-pole.com/